افزایش قیمت سرسام‌آور بیت کوین و آلت کوین‌ها و سرمایه‌گذاری نهادی در ارزهای دیجیتال، احتمالاً مهم‌ترین اتفاق سال ۲۰۲۱ است، اما نمی‌توان از داغ شدن بازار توکن‌های غیرمثلی در این سال به‌سادگی گذشت و آن را نادیده گرفت. بازاری که به یک‌باره توجهات زیادی را به خود جلب کرد و سروصدای زیادی به راه انداخت.سال ۲۰۲۱ را می‌توان سالی عجیب‌وغریب برای حوزه NFT در نظر گرفت که احتمالاً کارشناسان بعدها از اتفاقاتی که در این سال رخ داد و روندهایی که شکل گرفت، بسیار صحبت خواهند کرد. در این سال گران‌ترین اثر هنری تاریخ در قالب NFT و به قیمت ۶۹.۳ میلیون دلار فروخته شد. کریپتوپانک‌ها که شاید در سال‌های گذشته کمتر کسی به آنها بها می‌داد، به ناگاه ارزش چند میلیون دلاری پیدا کردند.در بازه‌ای حجم جستجوهای مرتبط با NFT در گوگل، از اتریوم، دوج کوین و بلاک چین هم بیشتر شد و به بالاترین سطح تاریخ خود رسید که نشان می‌داد علاقه به توکن‌های غیرمثلی به‌شکل بی‌سابقه‌ای افزایش یافته است. از طرفی حجم معاملات توکن‌های غیرمثلی در این سال نیز سر به فلک کشید. در حالی که ارزش بازار این حوزه در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۱۰ میلیون دلار و در سال ۲۰۲۰ چیزی در حدود ۳۱۵ میلیون دلار بود، فقط در ماه اوت (مرداد) سال ۲۰۲۱ بیش از دو میلیارد دلار معامله در این حوزه انجام شد و ارزش بازار آن در پایان سال به نزدیک ۵ میلیارد دلار رسید. در سال۲۰۲۱ NFTها برای اولین‌بار در تاریخ کوتاه خود به رسانه‌های جریان اصلی راه پیدا کردند و بحث‌وجدل‌های زیادی درباره ارزش آنها شکل گرفت.اکنون توکن‌های غیرمثلی مثل قارچ در حال رشد هستند و بسیاری از شرکت‌های معروف آزمایش‌های خود را در این زمینه آغاز کرده‌اند. در این گزارش قصد داریم به بهانه روزهای پایانی سال ۲۰۲۱ مروری بر بهترین پروژه‌های NFT سال ۲۰۲۱ داشته باشیم. با ما همراه شوید.اکسی اینفینیتی (Axie Infinity)بازی متاورسی اکسی اینفینیتی (Axie Infinity) یک بازی بلاک چینی مبتنی بر توکن‌های غیرمثلی است که بر اساس مدل جدید «بازی برای کسب درآمد» (Play-to-Earn) ساخته شده است. این بازی در سال ۲۰۲۱ با سرعت زیادی بین کاربران محبوب شد تا رتبه اول بهترین پروژه‌های NFT در این سال را از آن خود کند. اکسی اینفینیتی که در سال ۲۰۱۸ (۱۳۹۷) راه‌اندازی شد تا همین سال گذشته کمتر از ۵۰۰ بازیکن فعال روزانه داشت اما حالا با نیم میلیون کاربر فعال روزانه، به یکی از محبوب‌ترین بازی‌ها در جهان تبدیل شده است. اسکای ماویز (Sky Mavis)، شرکت ویتنامی توسعه‌دهنده این بازی، اخیراً ۱۵۲ میلیون دلار از شرکت سرمایه‌گذاری خطرپذیر اندریسن هورویتز (Andreessen Horowitz) جذب سرمایه کرده و ارزش خود را به ۳ میلیارد دلار رسانده و یکی از یونیکورن‌های حوزه بازی به حساب می‌آید.اکسی اینفینیتی را می‌توان نسخه بلاک چینی بازی معروف پوکمون گو تلقی کرد. بازیکنان در اکسی اینفینیتی موجوداتی به نام اکسی (Axie) را جمع‌آوری می‌کنند، آن‌ها را پرورش می‌دهند و با آنها مبارزه می‌کنند. این موجودات در قالب NFT هستند و بازیکنان می‌توانند آنها را خرید و فروش کرده و از این طریق کسب درآمد کنند.برخی بازیکنان فعال در این بازی ماهانه هزاران دلار درآمد دارند. ۴۰ درصد بازیکنان این بازی را فیلیپینی‌ها تشکیل می‌دهند. جایی که دستمزدهای پایین و قرنطینه‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا موجب شده بسیاری از افراد برای کسب درآمد به این بازی هجوم بیاورند. اسکای ماویز اعلام کرده که ۲۵ درصد از بازیکنانش پیش از این هرگز از خدمات بانکی استفاده نکرده‌اند و کیف پول اکسی آنها اولین خدمات مالی است که به آن دسترسی دارند.توکن اختصاصی این بازی که با نماد AXS در بازار شناخته می‌شود طی یک سال گذشته بیش از ۱۹ هزار درصد افزایش قیمت داشته و در حال حاضر از نظر ارزش بازار در جایگاه سی‌ام فهرست برترین ارزهای دیجیتال قرار دارد. این توکن در تاریخ ۶ نوامبر، اوج تاریخی ۱۶۵ دلاری را ثبت کرد و از آن زمان به بعد با اصلاح قیمتی مواجه شده و اکنون با قیمت ۱۱۰ دلار معامله می‌شود.کریپتوپانکس (CryptoPunks)کریپتوپانکس مجموعه‌ای از ۱۰ هزار کاراکتر دیجیتالی منحصربه‌فرد است که در سال ۲۰۱۷ (۹۶) توسط مت هال (Matt Hall) و جان واتکینسون (John Watkinson) در شرکت نرم‌افزاری لاروا لبز (Larva Labs) ساخته شده‌اند. در ماه‌های اولیه پس از راه‌اندازی، جامعه کوچکی از فعالان ارزهای دیجیتال به کریپتوپانک‌ها علاقه نشان دادند اما با رشد حوزه توکن‌های غیرمثلی در سال ۲۰۲۱ بسیاری از افراد مشهور، سرمایه‌گذاران و رهبران کسب‌وکاری به این کاراکترهای دیجیتالی علاقه‌مند شدند و همین مسئله باعث شد قیمت آنها افزایش بسیار زیادی را تجربه کند. در روز ۲۸ اوت ۲۰۲۱ (۶ شهریور ۱۴۰۰) فروش کریپتوپانک‌ها از مرز یک میلیارد دلار عبور کرد که پس از اکسی اینیفینیتی آن را به دومین پروژه NFT تبدیل کرد که به چنین رکوردی دست پیدا می‌کند.کریپتوپانک‌ها شاید در خارج از بازار کالاهای کلکسیونی ارزش و کاربرد کمی داشته باشند اما پایه و اساس بازار NFT را بنا نهادند و نحوه مالکیت و انتقال دارایی‌های دیجیتال توسط مردم را تغییر دادند. ساخت این کاراکترهای دیجیتالی به توسعه استاندارد ERC-721 برای توکن‌های غیرمثلی کمک کرد و پایه و اساس بازار NFT کنونی را تشکیل داد.گفتنی است تیم توسعه‌دهنده کریپتوپانک مالکیت ۱,۰۰۰ پانک اول را در اختیار دارد که به آنها دِو پانکس (Dev Punks) می‌گویند و معمولاً از ارزش بالایی برخوردار هستند و هر از چندگاهی با قیمت‌های گزاف در بازار فروخته می‌شوند. ۹ هزار پانک باقیمانده در اختیار افرادی از سراسر جهان است که برخی از آنها اکنون میلیونر شده‌اند.اساساً پنج دسته کریپتوپانک وجود دارد که شامل کاراکترهای مرد، زن، آدم فضایی، زامبی و میمون می‌شوند. ارزش آنها به کمیاب‌بودن و منحصربه‌فرد بودن ویژگی‌های آنهاست. به‌عنوان مثال در مجموع ۹ پانک آدم فضایی وجود دارد. آن‌ها در فهرست گران‌ترین پانک‌ها در صدر قرار دارند. همچنین ۶,۰۳۹ پانک مرد و ۳,۸۴۰ پانک زن وجود دارد که به دلیل فراوانی‌شان ارزش کمتری دارند. با این حال در میان پانک‌های انسانی، پانک ۸۸۸۸ تنها پانکی است که در فهرست ۱۰ پانک برتر قرار دارد و در ماه اوت به قیمت ۸۸۸ اتر معادل ۲.۸۷ میلیون دلار فروخته شد.بورد ایپ یات کلاب (Bored Ape Yacht Club)یکی از پروژه‌های معروفی که در پی موفقیت پروژه کریپتوپانکس و با الهام از آن شکل گرفت، بورد ایپ یات کلاب بود که به اختصار BAYC نیز خوانده می‌شود. می‌توان گفت که بورد ایپ در حال حاضر یکی از داغ‌ترین بازارها را میان مجموعه‌های NFT در اختیار دارد. این پروژه متشکل از ۱۰ هزار شخصیت میمونی است که هر کدام رنگ، حالت چهره و لباس‌های منحصربه‌فردی دارند.این مجموعه NFT در اواخر ماه آوریل (اوایل اردیبهشت) توسط تیمی متشکل از چهار توسعه‌دهنده ناشناس معرفی شد. فقط ۱۲ ساعت طول کشید تا ۱۰ هزار NFT با قیمتی حدود ۱۹۰ دلار به فروش برسد و پس از آن در بازار و بین کاربران خرید و فروش شود. قیمت این مجموعه NFT از ماه آوریل تا ژوئیه (تیر) روندی صعودی داشت و در ماه اوت (مرداد) به اوج رسید.کمترین قیمتی که برای یکی از این NFTها ثبت شده، ۱۲۸,۹۹۰ دلار در تاریخ ۱۳ اکتبر ۲۰۲۱ (۲۱ مهر ۱۴۰۰) بوده است. این مجموعه NFT توجه خانه حراج کریستیز را به خود جلب کرده و ۱۰۱ NFT از این مجموعه در ماه سپتامبر (شهریور) به قیمت ۲۴.۴ میلیون دلار به حراج گذاشته شد.بورد ایپ یا همان میمون بی‌حوصله به‌سرعت مورد توجه کاربران توییتر و فیس‌بوک قرار گرفته و کاربرانی که مالک یکی از این NFTها هستند، عکس آن را به‌عنوان آواتار خود انتخاب کرده‌اند. در پی این موضوع، فیس‌بوک اعلام کرد به زودی اعتبار مالکیت این آواتارها را بررسی خواهد کرد. استفن کری (Stephen Curry) ستاره لیگ بسکتبال حرفه‌ای آمریکا (NBA) ، پست مالون (Post Malone)، خواننده رپ و جیمی فالون (Jimmy Fallon)، کمدین مشهور آمریکایی از جمله علاقه‌مندان این مجموعه NFT هستند.ان‌بی‌ای تاپ شات (NBA TOP SHOT)دیگر پروژه NFT که در سال ۲۰۲۱ از طرف بسیاری از کاربران و به‌ویژه علاقه‌مندان به بسکتبال مورد توجه قرار گرفت، ان‌بی‌ای تاپ شات بود که یک پلتفرم مبتنی بر بلاک چین است که به کاربران این امکان را می‌دهد که کلیپ‌هایی از لحظات خاص و برجسته لیگ بسکتبال ملی آمریکا (NBA) را خرید و فروش کنند. می‌توان گفت ان‌بی‌ای تاپ شات نسخه مدرن و مبتنی بر NFT کارت‌های بازی ورزشی است که بسیاری از ما در دوران کودکی تجربه بازی کردن و یا خریدوفروش آنها را داشته‌ایم.ان‌بی‌ای تاپ شات حاصل همکاری اتحادیه ملی بسکتبال آمریکا و شرکت کانادایی دپرلبز (Dapper Labs) است. در این همکاری اتحادیه ملی بسکتبال آمریکا لحظات خاص و برجسته‌ای از بازی‌ها را جدا می‌کند و سپس دپرلبز تصمیم می‌گیرد که چه تعداد از این لحظات خاص را در قالب توکن تولید کند. آن‌ها هر ویدیو را در بسته‌ای دیجیتال قرار می‌دهند و در وب‌سایت رسمی پروژه ان‌بی‌ای تاپ شات در معرض فروش می‌گذارند. قیمت هر NFT به کیفیت آن لحظه، ستاره بسکتبالی که در آن ویدیو حضور دارد و منحصربه‌فرد بودن آن بستگی دارد.برای مثال ویدیویی از لبرون جیمز (Lebron James)، ستاره تیم لس‌آنجلس لیکرز (Los Angeles Lakers) به قیمت ۳۸۷,۶۰۰ دلار فروخته شده است.پلتفرم ان‌بی‌ای تاپ شات بیش از ۲۳۰ میلیون دلار فروش ناخالص از زمان آغاز به کار داشته است و حجم بازار آن بیش از ۷۵۰ میلیون دلار تخمین زده می‌شود.سندباکس (The Sandbox)سندباکس نیز همچون اکسی اینفینیتی یک بازی مبتنی بر بلاک چین و از نوع مدل بازی برای کسب درآمد است. این بازی فناوری بلاک چین، دیفای و NFT را در یک متاورس سه‌بعدی با یکدیگر ترکیب کرده است. این جهان دیجیتال به بازیکنان این امکان را می‌دهد که یک جهان مجازی با استفاده از توکن‌های غیرمثلی بر روی بلاک چین اتریوم ایجاد کنند. بازیکنان می‌توانند با ابزارهای رایگانی که در اختیار دارند، دارایی‌های دیجیتالی ایجاد کنند و آنها را به‌عنوان NFT بفروشند.توکن SAND توکن اختصاصی متاورس سندباکس است که در تمام تعاملات و تراکنش‌های این بازی از آن استفاده می‌شود. توکن SAND را می‌توان از طریق انجام مسابقه در سندباکس به دست آورد و یا از صرافی‌های رمز ارز خریداری کرد.سندباکس در سال ۲۰۱۱ (۹۰) توسط شرکت پیکسول (Pixowl) راه‌اندازی شد و در ابتدا به‌عنوان یک بازی موبایلی بود که برای رقابت با بازی ماینکرفت (Minecraft) طراحی شده بود. این بازی با استقبال زیاد کاربران مواجه و بیش از ۴۰ میلیون بار دانلود شد. اما در سال ۲۰۱۸ آرتور مادرید (Arthur Madrid) و سباستین بورگت (Sebastien Borget) بنیان‌گذاران این بازی تصمیم گرفتند پتانسیل ایجاد یک متاورس سه‌بعدی بر روی بلاک چین را بررسی کنند.پروژه جدید سندباکس در سال ۲۰۲۰ منتشر شد و به سرعت مورد توجه کاربران قرار گرفت و توکن اختصاصی آن یعنی SAND نیز افزایش قیمت خیره‌کننده‌ای را تجربه کرد. توکن SAND هم‌اکنون در جایگاه ۳۴ام فهرست برترین ارزهای دیجیتال قرار دارد و ارزش بازار آن بیش از ۵ میلیارد دلار است.جمع‌بندی۲۰۲۱ سالی رؤیایی برای NFTها بودند و بسیاری از مردم جهان برای اولین‌بار با این مقوله آشنا شدند و بسیاری از کارشناسان NFTها را گام بعدی مدل اقتصاد جهانی‌ای دانستند که ارزهای دیجیتال زمینه‌ساز شکل‌گیری آن هستند. از سوی دیگر NFTها منتقدان زیادی نیز دارند که این پدیده را یک جنون زودگذر و موقتی می‌دانند که حباب آن دیر یا زود تخلیه می‌شود.با این حال با توجه به رونق مفهوم متاورس در ماه‌های پایانی سال ۲۰۲۱ و همچنین توجه غول‌های بزرگی نظیر فیس‌بوک و مایکروسافت به این حوزه و ارتباط تنگاتنگ این جهان‌های مجازی با NFTها، به نظر می‌رسد سال ۲۰۲۲ نیز توکن‌های غیرمثلی حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشند و این مفهوم بتواند جایگاه خود را در اقتصاد دیجیتال تثبیت کند.