سالن‌های برگزارکننده مزایده‌ها برای خرید و فروش اجناس قدیمی را تصور کنید که در آن‌ها خریداران قیمت‌های مختلفی را برای خرید یک شیء پیشنهاد میکردند و درنهایت آن کالا به خریداری می‌رسید که بهترین قیمت را پیشنهاد داده بود. در بازارهای مالی، اوردر بوک را می‌توان یک سالن مزایده در نظر گرفت که خریداران و فروشندگان قیمت‌های پیشنهادی خود را ارائه می‌کنند و در پایان دارایی نصیب کسی خواهد شد که بهترین قیمت را اعلام کند. اوردر بوک (Order Book) که در این مقاله به‌طور کامل آن را بررسی کرده‌ایم، یکی از مفاهیم اصلی در بازار ارزهای دیجیتال است که آن را در برخی پلتفرم‌های معاملاتی و صرافی‌های رمز ارز می‌بینید.
اوردر بوک (Order Book) چیست؟
همان‌طور که پیش از این نیز اشاره کردیم، صرافی‌های بازار رمز ارز و البته بسیاری از دیگر پلتفرم‌های بازارهای مالی لیستی از سفارش‌های ثبت‌شده خریداران و فروشندگان را گردآوری می‌کنند تا به این ترتیب معامله‌گران بتوانند دیدگاه بهتری به شرایط بازار داشته باشند و هنگام ثبت سفارش قیمت مناسب را وارد کنند.
برای درک این مسئله باید بدانید، زمانی که شما قصد انجام یک معامله را داشته باشید، سفارشی که ثبت می‌کنید، ابتدا در اوردر بوک ثبت میشود. سپس با رسیدن قیمت به مبلغ مدنظر شما یا به عبارتی پیداشدن معامله‌گر متناظر (که معامله خرید یا فروش را با قیمت مناسب برای سفارش شما ثبت کرده باشد)، معامله شما صورت می‌گیرد.
البته اگر پیش از این معاملاتی را در صرافی‌های مختلف ثبت کرده باشید، احتمالاً با گزینه‌هایی از جمله limit Order، Market Order، OCO، Post Only و… مواجه شده‌اید که هرکدام فرمان‌های متفاوتی را برای اجرای معاملات شما پس از ثبت سفارش به صرافی می‌دهند که در ادامه مهم‌ترین آن‌ها را بررسی کرده‌ایم، اما برای آنکه بتوانید اطلاعات درون لیست سفارش‌ها را استخراج و آن‌ها را تحلیل کنید، لازم است پیش از هر چیز با هریک از این مفاهیم آشنا شوید که در ادامه آن‌ها را شرح داده‌ایم.
در ستون Count شما متوجه می‌شوید که چند سفارش در قیمت مورد نظر، این حجم را تشکیل داده‌اند؛ برای مثال در ردیفی که در تصویر هم مشخص شده است، درمجموع 7 سفارش، حجم 1.400 واحد بیت کوین را در قیمت 23.540 تتر ثبت کرده‌اند.
حجم سفارش تریدرها در ستون Amount قرار می‌گیرد؛ برای مثال اگر شما سفارش 5 واحد بیت کوین را ثبت کنید، مقدار 5 را در ستون Amount یا مقدار در ردیف سفارش می‌بینید.
همان‌طور که در تصویر هم مشاهده می‌کنید، مقدار Amount و Total در ردیف اول برابر است، اما در ردیف‌های بعدی مقدار Total از مجموع Amount یا حجم‌های سفارش‌های پیشین به علاوه حجم سفارش جاری به دست می‌آید.
زمانی که شما سفارشی را ثبت می‌کنید، آن سفارش در قیمتی خاص (که معمولاً خودتان آن را تعیین می‌کنید) ثبت میشود که این مقدار را نیز می‌توانید در ستون Price مشاهده کنید.
اجزای اوردر بوک یا دفتر سفارش چیست؟
از آنجا که ممکن است شما در هر صرافی مشغول به معامله‌گری باشید، باید بدانید اوردر بوک‌ها همه به یک شکل نیستند و ممکن است آن‌ها را کمی متفاوت از هم ببینید؛ هرچند شناسایی آن‌ها بسیار ساده است و معمولاً در بخش مربوط با عبارت Order Book مشخص میشود.
اوردر بوک از دو بخش سفارش‌های خریداران و فروشندگان تشکیل شده است. سفارش‌های خریداران را معمولاً با رنگ سبز می‌بینید که این ویژگی گاهی در قیمت سفارش‌ها یا نوار متحرکی که حجم سفارش‌ها در آن قیمت را نشان می‌دهد، دیده میشود. این ویژگی‌ها برای سفارش‌های فروش با رنگ قرمز مشخص خواهد شد.
در برخی صرافیها نیز شما می‌توانید در مواقع دلخواه تنها سفارش‌های خرید، فروش یا هر دو را یکجا (همچون تصویر زیر) مشاهده کنید، که معمولاً در بیشتر اوقات به این ترتیب است. اگر بخواهید تنها سفارش‌های خرید را ببینید، گزینه وسط و اگر بخواهید تنها به سفارش‌های فروش دسترسی داشته باشید، باید گزینه سوم را انتخاب کنید.
نمایش قیمت با دقت‌ها و تعداد اعشار متفاوت قابل بررسی است؛ برای مثال در تصویر زیر عدد یک را انتخاب کرده‌ایم؛ به این معنا که قیمت‌ها در لیست خرید باید بدون اعشار به نمایش درآیند؛ درحالی‌که اگر 0.01 را انتخاب کنیم، قیمت رمز ارز تا دو رقم بعد از اعشار نیز نمایش داده خواهد شد.
زمانی که تریدری قصد معامله در بازه‌های کوتاه را داشته و به عبارتی اسکلپر باشد که معاملات بسیار کوتاه‌مدت با سود کم را انجام می‌دهد، معمولاً به ارقام بعد از اعشار توجه می‌کند؛ زیرا قرار نیست معاملات بزرگ با تحرکات زیاد را باز کند. شما می‌توانید در بخش اوردر بوک در برخی صرافیها این بخش را شخصی‌سازی کنید.
همچنین معمولاً بین لیست سفارش‌های فروش و خرید در اوردر بوک یک قیمت به چشم می‌خورد که میانگین قیمت لحظه‌ای در بازار است و افرادی که قصد ثبت سفارش را داشته باشند، می‌توانند قیمت پیشنهادی خود را براساس این قیمت انتخاب کنند. موردی که به آن اشاره شد برای افرادی کاربرد دارد که می‌خواهند قیمت دارایی را به‌شکلی کلی بررسی کنند؛ درحالی‌که اگر استراتژی معاملاتی یک تریدر با بررسی دقیق اوردر بوک آمیخته شده باشد، باید به‌صورت خیلی دقیق قیمت‌ها را در لیست خرید و فروش بررسی کند.
مورد دیگری که در ظاهر اوردر بوک مشاهده میشود، عمودی یا افقی بودن لیست سفارش‌های خرید و فروش است. گاهی و در برخی از صرافیها بخش سفارش‌های فروش در بالا و بخش سفارش‌های خرید در پایین اوردر بوک قرار می‌گیرند، اما در برخی دیگر از صرافی‌های بخش‌های خرید و فروش به‌صورت افقی و در کنار هم قرار می‌گیرند.
لیست سفارش‌های خرید
همان‌طور که پیش از این نیز اشاره کردیم، ابتدا سفارش‌هایی از لیست سفارش‌های خرید برای انجام معامله انتخاب می‌شوند که قیمت‌های بالاتری را پیشنهاد داده باشند. همان سالن مزایده قدیمی را در نظر بگیرید که 10 نفر 10 قیمت مختلف را برای خرید یک کالا پیشنهاد داده‌اند. بدیهی است معامله با طرفی انجام خواهد شد که حاضر باشد برای کالای مدنظر بیشترین قیمت را بپردازد.
در بازار ارزهای دیجیتال و در لیست سفارش‌های خرید نیز همین شرایط به‌صورت الکترونیکی در جریان است؛ البته در لیست سفارش‌های خرید علاوه بر قیمت پیشنهادی، حجم معامله یا مقدار رمز ارزی که تریدر قصد خریداری آن را دارد نیز مشخص شده است.
با توجه به آنچه بیان شد، احتمالاً متوجه شده‌اید سفارش‌هایی که در لیست خرید قرار دارند، قیمتی پایین‌تر از قیمت آخرین معامله را ثبت کرده‌اند. پیشنهادهای ثبت‌شده از سوی خریداران در لیست خرید با عنوان Bid هم معرفی می‌شوند. به‌منظور انجام یک معامله، باید فروشنده‌ای حاضر شود رمز ارز خود را با قیمت آورده‌شده در سفارش خرید یا کمتر از آن بفروشد.
دیوار خرید (Buy Wall)
اگر با بازار بورس ایران آشنا باشید، احتمالاً عبارت صف خرید را به‌مراتب شنیده‌اید. این حالت زمانی پیش می‌آید که تریدرهای زیادی قصد خرید یک سهام با یک قیمت مشخص را داشته باشند. به‌دلیل وجود محدوده قیمتی مجاز در طول روز معاملاتی در بورس ایران این اتفاق بسیار رخ می‌دهد، اما در بازارهای دیگر مالی نیز گاهی اتفاق می‌افتد که حجم بالایی از سفارش‌ها در یک قیمت خاص ثبت می‌شوند.
این حجم بالا می‌تواند توسط تریدرهای کم، اما با سفارش‌های سنگین انجام شود یا اینکه تریدرهای بسیار زیادی با ثبت سفارش در آن قیمت سبب شوند حجم سنگینی برای یک قیمت ثبت شود که در چنین شرایطی دیوار خرید یا Buy Wall تشکیل میشود.
باز هم با توجه به اینکه بهترین قیمت موجود در لیست سفارش‌های خرید، بیشترین قیمت است، با وجود دیوار خرید که به سفارش یا سفارش‌های با حجم بسیار بالا اشاره دارد، شرایطی پیش می‌آید که سفارش‌های ثبت‌شده با قیمت پایین‌تر از دیوار خرید، عملاً انجام نخواهند شد تا زمانی که فروشندگان زیادی رمز ارز را با قیمت موردنظر در سفارش‌های دیوار خرید، به فروش برسانند و نوبت به سفارش‌هایی با قیمت پایین‌تر نیز برسد که البته این فرایند کمی زمان‌بر خواهد بود و در نمودار قیمتی نیز شاهد تشکیل سطح حمایتی خواهیم بود.
برای شناسایی سفارش‌هایی که ممکن است سبب ایجاد دیوار خرید شوند، باید به ستون Amount دقت کنید. اگر حجم زیادی در این ستون مشاهده کردید، باید در زمان انتخاب قیمت برای ثبت سفارش به آن توجه کنید و همواره به یاد داشته باشید که با واردکردن قیمت پایین‌تر از این قیمت ممکن است برای مدت طولانی منتظر بمانید تا معامله شما انجام شود.
همان‌طور که در تصویر زیر هم مشاهده می‌کنید، با بررسی ستون سایز معاملات می‌بینیم که متوسط سایز معاملات از 1 تا 10 واحد است؛ درحالی‌که به یک‌باره و در یک قیمت دیگر، سفارش یا سفارش‌هایی در سایز 124.467 در قیمت 23.421 ثبت شده است که این موضوع می‌تواند سبب ایجاد دیوار خرید شود و در هنگام ثبت سفارش باید به قیمت آن توجه کرد؛ البته اگر فروشنده یا فروشندگانی حاضر باشند این حجم از دارایی را به قیمت مذکور بفروشند، معامله انجام میشود و توقف زیادی صورت نمی‌گیرد.
لیست سفارش‌های فروش
زمانی که شما قصد خرید یک دارایی را داشته باشید، به قیمتی که فروشندگان برای آن دارایی در نظر می‌گیرند، توجه می‌کنید و بدیهی است به‌دنبال پایین‌ترین قیمت برای خرید آن باشید. در صرافیها نیز شرایط به همین ترتیب است و اولویت برای انجام معاملات در لیست سفارش‌های فروش با سفارشی است که کمترین قیمت را ارائه داده باشد؛ بنابراین با توجه به آنچه گفته شد، سفارش‌هایی که در لیست فروش می‌بینیم، با قیمت‌هایی بالاتر از آخرین معامله انجام‌شده، لیست شده‌اند.
دیوار فروش (Sell Wall)
برای تشخیص تشکیل دیوار فروش با کمک لیست سفارش‌های فروش در اوردر بوک، باید به ستون حجم معاملات که با عناوینی مثل Amount یا Size مشخص می‌شوند، توجه کرد. اگر در میان سفارش‌های فروش با قیمت‌های مختلف با حجم بسیار بالا مواجه شدید و در سمت سفارش‌های خرید چنین تقاضایی را با این قیمت مشاهده نکردید، می‌توانید احتمال دهید دیوار فروش تشکیل شود.
با رسیدن به سفارش دیوار فروش، سفارش‌هایی با قیمت بالاتر انجام نخواهد شد تا زمانی که کل حجم سفارش در دیوار فروش صورت بگیرد. با تشکیل دیوار فروش در اوردر بوک شاهد ایجاد سطح مقاومت در نمودار قیمتی خواهیم بود؛ بنابراین برای ثبت سفارش و واردکردن قیمت، باید سفارش‌هایی با حجم بالا را در نظر بگیرید.
کاربردهای اوردر بوک
یکی از کاربردهای اوردر بوک که در انجام معاملات می‌توان از آن استفاده کرد، این است که با بررسی آن امکان تشخیص ادامه روند برای شما فراهم میشود. حتماً شما هم می‌دانید میزان عرضه و تقاضا در بازار روند را مشخص می‌کند؛ زمانی که تقاضا برای یک دارایی بیش از عرضه باشد، روند صعودی و زمانی که عرضه بیش از تقاضا باشد، روند نزولی خواهد بود.
گاهی با وجود تعداد بسیار زیاد خریدار یا فروشنده در یک محدوده قیمتی، شاهدیم که کندل در نمودار قیمتی قرمز یا منفی شده است. در لیست سفارش‌های خرید و فروش حجم خرید کمتر از حجم فروش است؛ برای مثال 100 واحد کالا برای عرضه وجود دارد و با وجود چند خریدار هنوز هم کل واحدها به فروش نرسیده‌اند.
در چنین شرایطی می‌توان گفت قدرت فروشنده‌ها بیشتر از قدرت خریداران است؛ بنابراین احتمال افت قیمت وجود دارد. استفاده از این نکات در کنار انواع دیگر تحلیل به شما کمک می‌کند معاملات موفق‌تری داشته باشید.
از دیگر کاربردهای اوردر بوک، بهینه‌ترکردن نقاط ورود و خروج و همچنین حد سود و حد ضرر است. برای این کار شما با بررسی لیست سفارش‌ها متوجه می‌شوید قدرت در کدام سمت بازار است و درنتیجه در زمان درست وارد معامله می‌شوید.
همچنین زمانی که حد سود و حد ضرر خود را انتخاب کرده باشید، می‌توانید با بررسی حجم معاملات در آن محدوده قیمتی مطمئن شوید که حد سود و حد ضرر را به‌درستی انتخاب کرده‌اید و برای مثال با حجم سنگین در یک قیمت نزدیک به حد ضرر، استاپ شما فعال نخواهد شد.
اوردر بوک به تریدر دید وسیع‌تری خواهد داد و درواقع تریدر با بررسی سفارش‌ها می‌تواند عمق بازار، محدوده قیمتی و دیگر اطلاعات را استخراج کند.
اعمال تغییرات در اوردر بوک (Order Book)
یکی از بدیهی‌ترین کارهایی که تریدر می‌تواند انجام دهد و ما در طول مقاله بارها به آن اشاره کردیم، ثبت سفارش است که با انجام آن، یک سفارش به لیست سفارش‌ها اضافه میشود و در بخش سفارش‌های خرید یا فروش قرار می‌گیرد.
از دیگر عملیاتی که تریدر می‌تواند انجام دهد، حذف سفارشی است که پیش از این ثبت کرده بود. اگر در صرافیها معامله کرده باشید، حتماً مشاهده کرده‌اید که پس از ثبت سفارش آن را در پنل معاملاتی خود و در بخش سفارش‌هایی می‌بینید که خودتان ثبت کرده‌اید. ویژگی‌های مختلف سفارش را می‌توانید در ردیف مربوط به سفارش خود مشاهده کنید و معمولاً آخرین گزینه به کنسل‌کردن سفارش پیش از انجام معامله اختصاص یافته است.
تغییر دیگری که می‌توان انجام داد، این است که تریدر اقدام به تغییر حجم یا قیمت سفارش خود کند که البته در این حالت با توجه به صرافی‌ای که در آن فعالیت می‌کنید، ممکن است رتبه سفارش شما جابه‌جا شود که باید به این موضوع نیز توجه داشته باشید.
انواع سفارش
یکی از روش‌های ثبت سفارش در صرافی‌های رمز ارز، روش مارکت اوردر است که در آن تریدر قیمت خرید یا فروش را تعیین نمی‌کند، بلکه صرافی دارایی را با قیمت‌های موجود در صرافی برای تریدر خریداری می‌کند یا می‌فروشد. در این روش، تریدر تنها حجم سفارش را تعیین می‌کند.
نکته‌ای که ممکن است حتی تریدرهای تازه‌کار از آن غافل شده باشند، این است که به‌ویژه وقتی تریدری اقدام به ثبت یک معامله با حجم بالا می‌کند، ممکن است همه حجم معامله در یک قیمت انجام نشود. در چنین شرایطی اگر سفارش‌های متقابل بعدی (برای تکمیل معامله) با قیمت نامناسب انجام شوند، تریدر ضرر خواهد کرد.
برای مثال فرض کنید قصد دارید 10 واحد بیت کوین را خریداری کنید. از آنجا که قیمت لحظه‌ای 15 هزار دلار بود، گمان می‌کردید کل 10 بیت کوین قرار است با قیمت 15 هزار دلار انجام شود، اما ممکن است صرافی 1 واحد یا حتی کمتر را با قیمت 15 هزار دلار و باقی بیت کوین‌ها را در قیمت‌های مختلف و بالاتر برای شما خریداری کند. این مورد به‌ویژه زمانی که یک هولدر نباشید، معمولاً به ضرر شما خواهد بود.
البته گزینه‌هایی هستند که امکان تنظیم شرایطی مانند انجام معامله تنها در یک قیمت یا کنسل‌کردن معامله درصورت انجام‌نشدن کل سفارش را نیز در صرافیها دارند که در ادامه آن‌ها را نیز شرح خواهیم داد.
در روش لیمیت اوردر شما به‌عنوان تریدر می‌توانید قیمت مدنظر خود برای انجام معامله را نیز در کنار حجم معامله وارد کنید. در این روش اگر قیمتی مناسب‌تر از قیمت پیشنهادی شما در اوردر بوک وجود داشته باشد، معامله شما با قیمت بهتر انجام خواهد شد؛ برای مثال اگر سفارش خرید بیت کوین در 15 قیمت هزار دلار را ثبت کرده باشید و 1 اوردر متناظر با قیمت 14.800 دلار در اوردر بوک وجود داشته باشد، معامله شما با قیمت پایین‌تر انجام میشود.
در روش ثبت سفارش استاپ لیمیت، شما می‌توانید دو نوع سفارش مارکت یا لیمیت را ثبت کنید، اما تفاوت روش استاپ با دو روش قبل این است که در این روش شما یک شرط را برای فعال‌شدن سفارش خود تنظیم می‌کنید؛ برای مثال سفارش شما می‌تواند این باشد که وقتی قیمت بیت کوین به 14.800 دلار رسید، سفارش شما فعال شود. توجه داشته باشید که با فعال‌شدن سفارش، سفارش شما در اوردر بوک قرار می‌گیرد و به یکی از روش‌هایی که انتخاب کرده بودید (Limit/Market)، انجام میشود.
علاوه بر روش‌هایی که در بالا به آن اشاره کردیم، شما می‌توانید سفارش خود را با جزئیات بیشتری ثبت کنید؛ مثلاً می‌توانید به صرافی فرمان دهید که تنها درصورت امکان انجام کل معامله در قیمت آورده‌شده، معامله را برای شما انجام دهد. در ادامه این مفاهیم را بیشتر توضیح داده‌ایم.
در این حالت، سفارش شما تا زمانی که کل حجم معامله انجام شود، باز خواهد بود؛ مگر آنکه خودتان آن را کنسل کنید؛ برای مثال فرض کنید قصد خرید 5 واحد بیت کوین در قیمت 20 هزار دلار را ثبت کرده‌اید. در این حالت اگر در ابتدا 2 واحد بیت کوین در قیمت 20 هزار دلار برای شما انجام شود، حالا یک سفارش با حجم 3 بیت کوین در قیمت 20 هزار دلار را خواهید داشت که وقتی قیمت به 20 هزار دلار هم برسد، باقی سفارش شما انجام خواهد شد.
ICO (Immediate Or Cancel)
در این روش برخلاف روش پیش (GTC)، اگر شما سفارش 5 واحد بیت کوین با قیمت 20 هزار دلار را ثبت کرده باشید و بخشی از سفارش شما معامله و درواقع برای شما خریداری شود (البته ممکن است خوش‌شانس باشید و کل معامله شما در اولین مرحله انجام شود)، باقی سفارش (3 بیت کوین باقی‌مانده) خودکار و از سوی صرافی کنسل میشود.
به زبان ساده تنها مقداری از حجم سفارش که در دفعه اول رسیدن قیمت به مبلغ مورد نظر شما، معامله شده و باقی سفارش حذف میشود.
در حالت FOK معامله شما فقط زمانی انجام میشود که صرافی بتواند کل حجم سفارش را در یک مرحله برای شما خریداری کند یا بفروشد؛ مثلاً اگر شما قصد خرید 5 واحد بیت کوین در قیمت 20 هزار دلار را داشته باشید، تنها در صورتی معامله انجام میشود که صرافی بتواند در یک مرتبه کل 5 واحد بیت کوین را در قیمت مشخص‌شده (قیمت بهتر) برای شما خریداری کند یا بفروشد.
اگر شما حالت Post Only را در سفارش خود انتخاب کنید و تریدری در همان زمان سفارش متناظر شما را ثبت کند، معامله شما بدون اینکه سفارش‌هایتان در اوردر بوک قرار گیرند، انجام میشود؛ درحالی‌که اگر این حالت را فعال نکنید و به‌عنوان مثال روش لیمیت اوردر را انتخاب کرده باشید، حتی در صورتی که تریدری در مقابل شما وجود داشته باشد، باید ابتدا سفارش هر دو شما در اوردر بوک قرار گیرد و سپس معامله انجام شود.
تفاوت این دو حالت شما را به‌عنوان میکیر یا تیکر مشخص می‌کند و این موارد می‌تواند در میزان کارمزد پرداختی شما مؤثر باشد. اگر شما سفارش Post Only را ثبت کنید و شخص متناظر شما همزمان سفارش مقابلی را ثبت کرده باشد، معامله شما با سرعت بالاتری انجام میشود؛ زیرا در اوردر بوک قرار نمی‌گیرد.
البته باید توجه کنید که شما به‌عنوان تیکر شناخته می‌شوید و کارمزد بیشتری از شما کسب میشود؛ درحالی‌که اگر حالت Limit را انتخاب کنید، حتی درصورت وجود تریدر مقابل، ابتدا سفارش هر دو شما در لیست سفارش‌ها یا Order Book قرار می‌گیرد و شما به‌عنوان بازارساز یا میکر شناخته می‌شوید و درنتیجه کارمزد کمتری پرداخت می‌کنید.
شرح لیست سفارش‌های Limit Order
به‌طورکلی شما می‌توانید در اوردر بوک لیست سفارش‌های خریداران و فروشندگان را در دو بخش مجزا مشاهده کنید. هر جفت ارز یا دارایی دارای یک اوردر بوک است که سفارش‌های خرید و فروش تریدرها برای همان دارایی را در خود جای داده است.
با توجه به صرافی یا پلتفرمی که از آن استفاده می‌کنید، ممکن است نام بخش‌های مختلف Order Book کمی با هم متفاوت باشند، اما آنچه باید پیش از هر چیز در بررسی اوردر بوک به آن توجه کنید، قرارگرفتن سفارش در بخش سفارش‌های خرید یا فروش است.
سفارش‌های Bid به آن دسته از تریدرها اختصاص دارد که با واردکردن قیمت موردنظر، سفارش خرید دارایی را ثبت کرده‌اند؛ برای مثال اگر یک تریدر قصد خرید 2 واحد بیت کوین در قیمت 23 هزار دلار را داشته باشد، سفارش وی در بخش سفارش‌های خرید یا Bid قرار می‌گیرد.
از سوی دیگر برخی افرادی قصد فروش دارایی خود را دارند، در چنین شرایطی تریدر سفارش فروش خود را ثبت می‌کند و صرافی آن را در بخش Ask یا سفارش‌های فروش قرار می‌دهد. نکته‌ای که باید در زمان بررسی اوردر بوک به‌ویژه برای انجام معامله یا تنظیم حد سود و حد ضرر به آن توجه کرد، این است که مثلاً همه سفارش‌های فروشی که در لیست فروش مشاهده می‌کنید، سفارش فروش واقعی نیستند، بلکه ممکن است سفارش تریدری باشند که قصد بستن معامله بازخرید خود را داشته و برای این کار یک سفارش فروش را ثبت کرده باشد.
قیمت در سفارش‌های لیمیت و محدود به این ترتیب است که شما بهترین قیمت برای خرید یعنی پایین‌ترین قیمت فروش و همچنین بهترین قیمت برای فروش یعنی بالاترین قیمت خرید را در بر می‌گیرد. توجه داشته باشید که این قیمت‌ها در اوردر بوک پویا هستند؛ یعنی با انجام معاملات و ارسال سفارش‌های جدید این اعداد و ارقام همواره در حال به‌روزرسانی هستند.
زمانی که شما یا هر تریدر دیگری اقدام به ثبت سفارش کنید، این کار در دو مرحله انجام میشود؛ مرحله اول زمانی است که شما به‌عنوان تریدر سفارش خود را ثبت می‌کنید و مرحله دوم زمانی است که صرافی سفارش شما را دریافت و آن را در لیست سفارش‌ها ثبت می‌کند. زمانی (Time) که در اوردر بوک مشاهده میشود، مربوط به ثبت سفارش از سوی صرافی است، نه تریدر.
تیک سایز (Tick Size) درواقع نوعی محدودیت یا شرط برای انتخاب قیمت در زمان ثبت سفارش را به شما نشان می‌دهد؛ مثلاً اگر تیک سایز 1 باشد، شما می‌توانید 20، 21، 100 یا هر مقدار کامل دیگر را در سفارش‌های خود ثبت کنید، اما در این حالت امکان ثبت 100.5 وجود ندارد. درواقع قیمت باید در این مثال رند باشد.
همچنین اگر تیک سایز تا دو دهم اعشار باشد، شما می‌توانید قیمت‌هایی با دقت دو دهم اعشار را در سفارش‌های خود ثبت کنید؛ برای مثال 100.05 یکی از قیمت‌های مجاز برای این حالت است، اما باز هم شما نمی‌توانید قیمت 500.009 را که اعشار بیشتری دارد، به‌عنوان قیمت در سفارش‌های خود وارد کنید.
لات سایز به حجم سفارش‌های شما اشاره دارد و این مقدار در سفارش‌های شما باید همواره با توجه به مقدار لات سایز وارد شود. اگر لات سایز 5 باشد، شما می‌توانید حجم سفارش‌های خود را مضربی از 5 انتخاب کنید (مثلاً 20، 50، 30 و…) اما مثلاً عددی مثل 49 مضرب 5 نیست و امکان انتخاب آن برای این حالت وجود ندارد.
اولویت‌بندی سفارش‌ها در Order Book
صرافی (و همچنین بسیاری از پلتفرم‌های معاملاتی) همواره سعی دارند بهترین شرایط برای انجام معامله در بازار را در اختیار شما قرار دهند. زمانی که خریدار باشید، بهترین موقعیت برای شما این خواهد بود که بتوانید دارایی مورد نظر خود را با قیمت پایین‌تری خریداری کنید؛ به همین دلیل در اوردر بوک معمولاً سفارش‌های فروش از کمترین قیمت پیشنهادی توسط فروشندگان رتبه‌بندی شده‌اند. به این ترتیب شما می‌توانید بهترین قیمت را برای خرید دارایی موردنظرتان پیدا کنید.
این حالت برای ثبت سفارش فروش نیز وجود دارد؛ برای مثال فرض کنید شما قصد فروش رمز ارز خود را دارید، با بررسی لیست خریداران که قیمت‌های پیشنهادی آن‌ها را نشان می‌دهد، شما متوجه می‌شوید که تریدرهای خریدار حاضر به پرداخت چه مبلغی برای رمز ارز موردنظر هستند که این قیمت‌ها معمولاً از بیشترین به کمترین رتبه‌بندی شده است. بدیهی است هر چقدر بتوانید رمز ارز خود را با قیمت بالاتری بفروشید، سود بیشتری خواهید داشت.
درنهایت باید به این نکته اشاره کرد که گاهی این رتبه‌بندی به ترتیبی که گفته شد انجام نمی‌شود؛ زیرا در برخی موارد ممکن است دو سفارش کاملاً همزمان ارسال شوند که در چنین حالتی، سفارش‌ها براساس اولویت زمانی و نه براساس قیمت، در اوردر بوک قرار می‌گیرند.
با وجود تمام اشتراکاتی که در میان اوردر بوک‌ها وجود دارد، برخی صرافیها امکان شخصی‌سازی لیست سفارش‌ها را برای کاربران خود فراهم کرده‌اند که در آن‌ها کاربران می‌توانند با توجه به استراتژی و نیاز خود، سفارش تریدرها را به همان ترتیب و اولویت‌بندی که مدنظر دارند، مشاهده کنند.
فرایند انجام معامله در دفتر سفارش
با توجه به قیمتی که برای سفارش در نظر گرفته میشود، سفارش شما می‌تواند در دسته انفعالی (Passive) یا تهاجمی (Aggressive) قرار گیرد که در ادامه این دو نوع را بررسی کرده‌ایم.
سفارش‌های انفعالی (Passive)
وقتی شما سفارشی را در صرافی ثبت می‌کنید که نیاز به انتظار برای رسیدن به آن قیمت و سپس انجام معامله باشد، گفته میشود این سفارش از نوع منفعل یا انفعالی است؛ برای مثال اگر قیمتی را در سفارش خرید خود انتخاب کنید که قیمت متناظر یا کمتر از آن در لیست سفارش‌های فروش وجود نداشته باشد، این سفارش از نوع منفعل (Passive) است که برای آنکه معامله انجام شود، این سفارش در اوردر بوک ثابت و در انتظار باقی خواهد ماند.
این شرایط برای سفارش فروش نیز صادق است؛ به عبارت دیگر زمانی که سفارشی از نوع فروش با قیمتی ثبت میشود که سفارشی با قیمت متناظر یا با بیشتر در لیست خرید وجود نداشته باشد، سفارش به‌صورت ثابت و منفعل در لیست باقی می‌ماند.
سفارش‌های تهاجمی (Aggressive)
گپ قیمتی در میان اولین قیمت‌های موجود در لیست خرید و فروش وجود دارد. زمانی که قیمت ثبت‌شده در سفارش از محدوده گپ قیمتی انتخاب شود، گفته میشود این سفارش از نوع تهاجمی یا Aggressive است؛ زیرا به‌سرعت انجام خواهد شد و نیاز به انتظار برای انجام این معامله نیست.
معاملات تک مرحله‌ای و چند مرحله‌ای
با توجه به سفارش‌هایی که ثبت می‌کنید و با توجه به این موضوع که در طرف مقابل حجم کافی برای ارائه وجود دارد، سفارش‌های تریدرها ممکن است یک‌باره و در یک مرحله یا در چند مرحله انجام شود.
معاملات تک مرحله‌ای
در معاملاتی که در یک مرحله انجام می‌شوند، طرف مقابل حجم کافی برای ارائه و انجام معامله را دارد. برای درک این موضوع فرض کنید شما قصد خرید 2 واحد بیت کوین در قیمت 15 هزار دلار را دارید. از طرف دیگر در لیست سفارش‌های فروش سفارشی به چشم می‌خورد که حاضر به فروش 4 واحد بیت کوین با قیمت 15 هزار دلار است.
در چنین حالتی از آنجا که قیمت و حجم پیشنهادی شما با سفارشی موجود در لیست فروش هماهنگی دارد، معامله شما به‌راحتی و در یک مرحله انجام میشود؛ به عبارت دیگر شما قصد خرید یک مقدار از دارایی را دارید که فروشنده یا فروشندگانی هستند که حاضرند آن دارایی را با همان قیمت و حتی در حجم بالاتر (در صورت نیاز) بفروشند.
بعد از انجام معامله شما، اوردر بوک تغییر خواهد کرد؛ زیرا شما قصد خرید 2 واحد بیت کوین را داشتید، معامله شما انجام شده و سفارش از لیست حذف میشود، اما در طرف فروشنده، سفارش برای فروش 4 واحد بیت کوین در این معامله درگیر شده بود؛ بنابراین 2 واحد فروش نرفته دیگر در قیمت 15 هزار دلار هنوز وجود دارد که در لیست سفارش‌ها به‌روزرسانی میشود. معامله انجام‌شده نیز در بخشی به نام Trade Feed ثبت میشود که به معاملات انجام‌شده اختصاص دارد.
معاملات چند مرحله‌ای
معاملات چند مرحله‌ای در چند مرحله انجام می‌شوند. در ادامه این مفهوم را با یک مثال شرح می‌دهیم. فرض کنید قصد خرید 25 واحد اتریوم در قیمت 3000 دلار را داشته باشید. در چنین حالتی سفارشی با حجم 20 و قیمت 3000 دلار را ثبت کرده و سفارش خرید شما در لیست سفارش‌ها به چشم می‌خورد.
از سوی دیگر اگر فروشنده‌ای حاضر به فروش 25 واحد اتریوم یا بیشتر، در قیمت 3 هزار دلار یا کمتر باشد، سفارش شما در یک مرحله انجام میشود، اما اگر به‌دلیل حجم نسبتاً بالای سفارش، معامله برای انجام‌شدن به چند سفارش فروش با قیمت و حجم مناسب نیاز داشته باشد، گفته میشود معامله چند مرحله‌ای است؛ برای مثال سفارش فروشی با حجم 5 واحد اتریوم در قیمت 3000 دلار سبب میشود 5 واحد اتریوم برای شما خریداری شود و حالا حجم سفارش خرید شما از 25، به 20 کاهش می‌یابد.
باز هم سفارش‌های فروش بررسی می‌شوند و برای مثال سفارش فروش 15 واحد اتریوم در قیمت 2.900 دلار سبب میشود 15 واحد اتریوم در قیمت 2.900 دلار برای شما خریداری شود. حالا حجم سفارش خرید شما به 5 واحد می‌رسد. باز هم سفارش‌های فروش بررسی می‌شوند تا قیمتی برابر یا کمتر از 3000 دلار در سفارش‌های فروش ثبت شود. با وجود سفارش فروش 10 واحد اتریوم در قیمت 2.950 معامله شما به‌طور کامل و البته در چند مرحله انجام میشود؛ چراکه سفارش فروش، 10 واحد برای فروش ارائه داده است؛ درحالی‌که شما تنها به 5 واحد آن نیاز دارید.
حالا در لیست سفارش‌های فروش، سفارش فروش 5 واحد اتریوم در قیمت 2.950 باقی می‌ماند. همچنین باز هم معاملاتی که انجام شده‌اند در بخش Trade Feed ثبت می‌شوند.
فروش
خرید
1
سفارش فروش 5 اتریوم در قیمت 3000
سفارش خرید 25 اتریوم در قیمت 3000
1
2
سفارش فروش 15 اتریوم در قیمت 2.900
2
3
سفارش فروش 10 اتریوم در قیمت 2.950
3
همان‌طور که در جدول فوق می‌بینید، مجموع حجم‌های سفارش فروش با قیمت مناسب (برابر یا کمتر از قیمت پیشنهادی در سفارش خرید) در بالای لیست، به 30 واحد اتریوم می‌رسد (5 + 15 + 10)؛ درحالی‌که حجم سفارش خرید ما 25 واحد اتریوم است که پس از انجام معاملات در چند مرحله هنوز سفارش فروش آخر البته با 5 واحد اتریوم در اوردر بوک باقی می‌ماند.
در پایان باید یادآوری کرد که تنظیمات انجام‌شدن معامله در یک مرحله یا در مراحل متعدد را می‌توان در زمان ثبت سفارش لحاظ کرد. در بخش مربوط به انواع سفارش‌ها این مسائل را به‌طور کامل توضیح داده‌ایم. درک این مسائل به این دلیل اهمیت دارد که تریدر با توجه به نوع سفارشی که ثبت می‌کند، باید آگاه باشد زمانی که سفارش در یک مرحله انجام نشود، قیمت معامله میانگینی از معاملات انجام‌شده در قیمت‌های متفاوت خواهد بود.
تغییر شکاف قیمتی
حالتی را در نظر بگیرید که اختلاف بهترین قیمت پیشنهادی در لیست خرید و فروش 4 دلار است و پس از انجام چند معامله این شکاف تغییر می‌کند. توجه به این نکته ضروری است که اوردر بوک پویاست؛ یعنی دائم در حال تغییر است. در ادامه یک بخش از فرایند تغییر شکاف قیمتی در لیست سفارش‌ها را بررسی کرده‌ایم. برای این کار ابتدا لیست سفارش‌هایی را به‌عنوان نمونه آورده و توضیحات را بر مبنای این ارقام ارائه کرده‌ایم.
با توجه به آنچه در جدول (لیست سفارش‌های خرید و فروش) می‌بینیم، شکاف قیمتی بین بهترین قیمت سفارش‌های خرید (990) و بهترین قیمت در میان سفارش‌های فروش (1000) میزان 10 دلار است. اگر خریداری قیمت بالاتری پیشنهاد دهد یا فروشنده‌ای قیمت پایین‌ترین پیشنهاد دهد، آن سفارش در بالای لیست قرار می‌گیرد و شکاف قیمتی تغییر خواهد کرد.
حجم
قیمت
قیمت
حجم
1
5 1000
990 20
1
2
10 1001
2
3
10 1002
3
4
20 1003
4
فرض کنید خریداری سفارش خرید 30 واحد از دارایی موردنظر را با قیمت 1002 دلار ثبت کند. فرایند انجام معاملات و تشکیل گپ قیمتی جدید را در جدولی که در ادامه خواهیم آورد، شرح داده‌ایم.
معاملات در چند مرحله باید انجام شوند؛ در مرحله اول 5 واحد با قیمت 1000 دلار خریداری می‌شوند، در مرحله دوم 10 واحد با قیمت 1001 دلار خریداری می‌شوند، در مرحله سوم نیز 10 واحد با قیمت 1002 دلار خریداری می‌شوند، اما صرافی حق ندارد ادامه خرید را با سفارش بعدی که قیمت 1003 را پیشنهاد داده است مچ کند؛ زیرا قرار است معامله خرید با قیمت ثبت‌شده در سفارش (1002) یا قیمت‌های کمتر انجام شود.
از آنجا که سفارش خرید با حجم 30 واحد ثبت شده بود، سفارش 5 واحد با قیمت 1002 دلار هنوز انجام نشده است و سفارش مناسبی در بخش سفارش‌های فروش برای انجام‌شدن معامله وجود ندارد؛ بنابراین لیست اوردر بوک به ترتیبی که در جدول زیر می‌بینید، تغییر می‌کند.
حالا فروشنده‌ها ترجیح می‌دهند دارایی خود را به خریداری بفروشند که قیمت بهتری را پیشنهاد داده است؛ بنابراین شکاف قیمت از 10 دلار به 2 دلار (1000 – 1002) تغییر می‌کند.
حجم
قیمت
قیمت
حجم
1
5 1000
1002 5
1
2
10 1001
990 20
2
3
10 1002
3
4
20 1003
4
همان‌طور که در مقاله مشاهده کردید، مفاهیم مختلفی در کنار انواع تحلیل وجود دارند که می‌توانند بر تجربه شما در بازار ارزهای دیجیتال تأثیر بگذارند. استفاده از اوردر بوک در بازار ارزهای دیجیتال بیش از دیگر بازارهای مالی کاربرد دارد، اما برای درک آن و استفاده از اطلاعاتی که می‌توان از آن استخراج کرد، لازم است اطلاعات و دانش کافی در این زمینه داشته باشید.
گفتنی است بهترین و سریع‌ترین راه برای رسیدن به این سطح از دانش و مهارت شرکت در یک دوره آموزش رمز ارز است که امروزه هم به‌صورت حضوری و هم آنلاین در دسترس همه قرار گرفته است.
سخن پایانی
اگر با بازار بورس تهران آشنایی داشته باشید، حتماً می‌دانید تریدرها در کنار تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی از تابلوخوانی هم استفاده می‌کنند؛ درحقیقت در زمان انجام معامله با بررسی لیست سفارش‌ها و بررسی وضعیت بازار، آن‌ها می‌توانند متوجه شوند قدرت بازار در سمت خریداران بیشتر است یا در بخش فروشندگان و براساس آن تصمیم خود را نهایی کنند.
استفاده از لیست سفارش‌ها که در بازار ارزهای دیجیتال به‌صورت تخصصی‌تر استفاده میشود، به تریدر کمک می‌کند بازار را به‌صورت دقیق رصد کند و تریدرهای موفق‌تری داشته باشد.
در این میان، باید توجه کنید شما قرار نیست با استفاده از اوردر بوک تحلیل کنید و براساس آن معاملاتی انجام دهید، بلکه باید از راه‌های مختلف تحلیلی را روی دارایی مورد نظر خود انجام دهید و سپس برای تأییدگرفتن به‌منظور ورود یا خروج از معامله و پیداکردن قدرت بازار از لیست سفارش‌های خرید و فروش استفاده کنید.
در این مقاله سعی کردیم اوردر بوک و مطالب پیرامون آن را به‌طور کامل شرح دهیم تا شما هم بتوانید با کمک اطلاعاتی که از لیست‌های سفارش قابل استخراج است، معاملات بهتری انجام دهید.
پرسش‌های متداول
اوردر بوک چیست؟
Order Book لیستی از سفارش‌های خرید و فروش تریدرهاست که پس از ثبت‌شدن در صرافی لیست خواهند شد. اوردر بوک‌ها بخش سفارش‌های خرید و فروش را به‌صورت افقی و کنار هم یا عمودی (لیست سفارش‌های فروش بالا و لیست سفارش‌های خرید پایین) در خود دارند.
بخش‌های مختلف اوردر بوک کدام هستند؟
همچنین باید بدانید به‌طورکلی اوردر بوک شامل بخش سفارش‌های خرید، فروش و گاهی تاریخچه معاملات انجام‌شده است.
دیوار خرید و دیوار فروش چه زمانی تشکیل می‌شوند؟
وقتی تریدر یا تریدرهایی با ثبت سفارش خرید در یک قیمت سبب شوند ه حجم سنگینی برای یک قیمت در اوردر بوک وجود داشته باشد، دیوار خرید که معادل عبارت Buy Wall است، تشکیل میشود، اما زمانی که تریدر یا تریدرهایی با ثبت سفارش فروش در یک قیمت سبب شوند حجم سنگینی برای یک قیمت ثبت شود، دیوار فروش که معادل عبارت Sell Wall است، تشکیل میشود.
کاربردهای اصلی اوردر بوک چیست؟
تشخیص احتمال تشکیل نواحی حمایت و مقاومت، بهینه‌کردن نقاط ورود و خروج از معامله و ثبت حد سود و حد ضرر بهینه‌تر، بررسی وضعیت بازار، انتخاب قیمت مناسب در زمان ثبت سفارش از مهم‌ترین کاربردهای اوردر بوک هستند.
معاملات چندمرحله‌ای به چه ترتیب انجام می‌شوند؟
اگر تریدری سفارش خرید یا فروش دارایی خاصی را در حجم بالا ثبت کند؛ طوری که برای انجام کل سفارش، نیاز به چند سفارش متناظر باشد، معامله در چند بخش انجام میشود و به عبارتی برای انجام یک معامله خرید، یک سفارش خرید با چند سفارش فروش مچ میشود.
به این مقاله امتیاز دهید
(۱۵۵ رای)
۴.۴
/۵
ترتیبی که برای خواندن مقالات مفاهیم مبتدی ارزهای دیجیتال به شما پیشنهاد میکنیم:
